2018’in hemen başında bu karşılaştırmanın aynısını yapmıştım (Link). Aradan zaman geçti, geldik 2019’un sonlarına! Aslında bu kıyaslamayı 2018 sonu için yapmam gerekirdi ama kusura bakmayın.. Bari ağustos sonu itibarıyla olanını yapalım da görelim: Uzun vadede Yastık altı Dolar, Vadeli Dolar, Euro, Vadeli Türk Lirası Mevduat, Borsa ve Altın yatırımlarından hangisi daha çok kazandırmış?

Gazetelerde, televizyonlarda, sosyal medyada vs. her gün/mütemadiyen: “Dolar/Altın/Borsa bugün yüzde bilmem kaç arttı/azaldı!” haberlerini görüyoruz. Asansör gibi hepsi de mübarekler! Bir gün aşağı bir gün yukarı… Kafamız karışıyor doğal olarak; ülen bunların hangisi sürekli artanı acaba Q diye merak ediyoruz ama buna cevap veren de yok! Nadir de olsa “Geçen yıl şuna yatıranlar şu kadar kazandı!” diye haberler de görmüyor değiliz hani! Fakat o da uzun vadede bizim gibi parasının değerini korumaya çalışan sıradan vatandaşın sorularına cevap olamıyor.

O kadar “ekonomistimiz” “finans uzmanımız” var ama kimse uzun vadede birikimli olarak durum nedir bakmıyor! Kritik kelime birikimli! Yani üstüne koyarak ilerleyen.. Mesela Sn. Abdurrahman Yıldırım (Habertürk gazetesi ekonomi yazarı) geçen yıl bir tablo hazırlamıştı, aşağıda görebilirsiniz, son 30 yılın kazançlarını alt alta koymuş ama hiçbir şey anlaşılmıyor.. Kusura bakmasın ama öyle..

Yöntem

Öyle akademisyen filan değilim, iktisat mezunuyum ama burada Küçük Yatırımcı gözünden, hepimize hitap eden bir şekilde yazacağım (bari biri yapsın artık di mi!). Peki yöntem fln ne şimdi derseniz de, bazı okuyucular çalışmayı daha iyi anlamak ve sorgulamak için belirli noktaları merak ediyorlar. Eğer “ben sonuca bakarım, hesap kitap uğraştırma” derseniz bu kısmı atlayabilirsiniz.

Kapsam – Neleri Karşılaştırıyoruz?

Küçük Yatırımcı olarak en çok ilgimizi çektiğini düşündüğüm enstrümanları kapsama aldım. Bunlar da;

  • BIST100
  • BIST30
  • XTM25 (Temettü 25 endeksi)
  • Yastık altı/ Vadesiz Dolar
  • Vadeli Dolar Mevduat
  • Euro
  • Gram Altın
  • Vadeli Türk Lirası Mevduat
  • Enflasyon (TÜFE)

Zaman Aralığı – Neden 2003?

Karşılaştırma yaptığımız bütün araçların tarihsel olarak bir nominal fiyatı var, yani BIST100’ün veya doların istediğiniz tarihteki kapanış değerini bulabilirsiniz. Fakat Enflasyon, yani TÜFE, istatistik kurumu TÜİK tarafından hesaplanan bir veri, ve kendi gerekçeleri ölçüsünde hesaplama yöntemini/sepetini belirli aralıklarla değiştiriyorlar. Mesela 1987, 1994, 2003 tarihlerinde değişikliklere gitmişler. Bu da enflasyonu süregelen şekilde izlemeyi zorlaştırıyor. O yüzden en güncel veri tarihi olan 2003’ten yola çıktım ve bütün analizin temelini 2003 Ocak ayından attık.

Endeksleme – Nasıl 2003 Ocak’ta Hepsi Aynı Noktada?

Başlangıç tarihi olarak 2003 Ocak ayını seçtik. Fakat ikinci zorluk; bu tarihte örneğin Dolar 1,66 TL, BIST100 10.525 (O zamanlar adı İMKB100 tabi, hey gidi günler!), Gram Altın 19,95 TL -hepsi için altı sıfır atılmış şekilde-. Yani hepsi farklı bir noktada, sıfırdan başlayıp nereye gittiklerini tek grafikte göstermek mümkün değildi.

Bu noktada endeksleme yöntemini tercih ettim. TÜFE, 2003 yılı aysonu ortalamaları olan 100’e endekslenmişti; ben de aynı şekilde diğer bütün yatırım araçlarını 2003 yılı aysonu ortalamalarını 100 olacak şekilde endeksledim. Tam olarak nasıl yaptığımı anlatması zor olabilir, detaya gerek yok.

Buna ne gerek var diyenler olabilir aranızda. Hepsini 15 yılda şu kadar artmış diye alt alta koyabilirdin.. Ama grafiği görmek çok farklı olacak buna emin olun! Mesela size bir örnek göstereyim:

İR

Sn. Abdurrahman Yıldırım, Habertürk gazetesi yazarı, çok güzel bir analiz paylaşmış. Bu da o analizin sonucu. Ben faydalanmıştım kendi adıma, ama yine de sizce bu şekilde görmek mi daha iyi, yoksa grafik olarak mı? İnanın bayağı uğraştırdı beni bu analiz, ama çok tatlı oldu grafik

Vadeli Mevduatları Nasıl Hesapladım?

Karşılaştırmamızda kullanmak için Dolar ve Türk Lirası için vadeli mevduat hesaplamasını da yaptım. Bunu da;

  • Önce TCMB’nin EVDS sisteminden 2003 – 2019 arasındaki Bankaların ortalama 1 yıl ve üzeri mevduata verdiği faiz oranlarını çektim,
  • Dolar ve Türk Lirası için ayrı ayrı stopaj oranları yıl yıl (sık sık değişmişler!) internet taramasıyla elde ederek net faiz oranlarını hesapladım,
  • 2003 yılından başlayarak her ocak ayında 1 yıllık mevduatlarla birikimli olarak (kazanılan faizin bir sonraki yıl da mevduatta tutulduğu) değerledim,
  • 2019 için de sadece 8 aylık tahakkuk eden getiriyi sonuca ekledim.

Sonuç

Lafı fazla uzatmadan direkt olarak yıl bazındaki ana grafiği sunuyorum:

Uzun Vadeli Yatırım – UVY

16,5 yıl gerçekten de uzun vade. Yatırım kararları alırken çoğumuz bırakın 16 yılı, genelde 1-2 aylık vadeler üzerinden düşünüyoruz. Bunun birçok sebebi var: Sabırsızlık, hiç nakit/hareket alanı bırakmama, duygusallık/panik vs. Oysa ki:

Warren Buffett: Bizim favori tutma süremiz sonsuza kadardır.

Ben de istisna değilim, yaptığım yatırımları çeşitli nedenlerle tutamayıp satmak zorunda kaldığım, sıkılıp/korkup veya bilgisizlikten sattığım oldu. Hatta ilk hisselerim olan ASELSAN ve BİM AŞ hisselerini satmayıp tutsaydım ne olurdu diye bir hesaplama da yapmıştım.

Yatırım Araçları Getiri Karşılaştırması, Tespitler

Kısaca sıralıyorum:

  • 2017 yılı sonu itibarıyla Borsa öndeydi, fakat son bir buçuk yılda zaten iyi durumda olan Gram Altın yaptığı müthiş atakla açık ara önde kapatmış! Borsa/faiz vs uğraşmadan en güzel kazancı anneannelerimiz yapmış!
  • Altından sonra ikinci grupta, sırasıyla XTM25, BIST100 ve BIST30‘u görüyoruz. 2017’den sonra durumları pek iç açıcı görünmeseler de hala diğer yatırım araçlarından (dolar, euro ve vadeli TL) çok daha iyi durumdalar!
  • Geçen sefer olduğu gibi yine beni şaşırtan Vadeli Türk Lirası Mevduat, gram altın ve borsadan sonra en çok kazandıran oldu. Bileşik faizin gücü derken boşuna söylememişler.
  • Dolar ve Euro ise yerlerde sürünüyor. Bırakın kâr etmeyi, enflasyonun bile altında kalarak para kaybettirmiş uzun vadede. Ben de şaşkınım, çünkü kısa vadeli olarak ben de dolara yatırım yapıyorum. Ama uzun vadede sürekli olarak yastık altı döviz tutmak avantajlı değil! Bu sefer önceki analize göre farklı olarak Vadeli Dolar Mevduatı da listeye ekledim. %3-4 gibi çok düşük faiz oranları getirmesine rağmen, 16 yılın sonunda yastık altındaki dolara göre %48 fark oluşmuş! (Süre uzadıkça fark daha da açılacaktır)

Son Değerlendirme

Evet son 16 yılda şunlar kazandırdı, bu gelecek yıllarda da böyle olacak anlamına gelmez! Fakat bence bu yazının bana ve umarım sizlere kazandırdığı az da olsa bazı hususlar var. Örneğin 16,5 yılda dolar kuru 3,5 katına çıkmış fakat Türk Lirası mevduatın karşısında geride kalmış! Bu beni çok şaşırttı! Veya yastık altındaki doların 16,5 yılın sonunda vadeli dolara karşı %50 geride kalması da..

Her ne kadar okusak ve araştırsak da yine yanlışlar yapacağız ve belki para kaybedeceğiz. Fakat genel geçer, doğruluğu test edilmemiş bilgileri kabul etmeyeceğiz. Sürekli öğrenecek, bilgilerimizi tazeleyeceğiz. Ve tabii ki sonuçta hepimiz finansal özgürlüğe kavuşacağız!

Mr. Milyoner